8-9 / 80
Như một trớ trêu của định mệnh, cậu học sinh cá biệt,
ương bướng hay bị trừng phạt Nguyễn Trọng Minh khi
trưởng thành lại theo đuổi con đường trở thành nhà giáo.
Nhiều hy vọng tốt đẹp thay thế những hạn chế giáo dục
từng trải qua đã nhanh chóng kết thúc sau 3 năm làm giáo
viên mỹ thuật tại trường trung học cơ sở. Tâm lý thực dụng
coi nghệ thuật chỉ là những môn phụ “học cho có” là một
sai lầm giáo dục nghiêm trọng cho việc xây đắp những tâm
hồn biết hướng tới những giá trị nhân văn tốt đẹp. Hiện
thực phổ biến đó, sự thất vọng nhân đôi với ẩn ức tuổi thơ
đã tạo ra đời sống nghệ thuật của Nguyễn Trọng Minh. Nó
phù hợp và hiếm thấy trên đường hướng hiện thực phê
phán không có nhiều họa sĩ tham dự.
Những vệt bút to đen đúa dập qua các chân dung như một
sự trừng phạt? Một phủ nhận bị đánh dấu cá biệt? Một
rãnh lằn u tối không thể phai? Hay một dằn vặt không thể
bày tỏ?
Sự nhân nhiều lần một hình ảnh duy nhất chẳng rõ cá tính,
chẳng dấu hiệu cảm xúc có phải nhằm chỉ cách thức đạt
tới chỉ tiêu số nhiều của sức ép thành tích? Phải áp đặt, ép
khuôn hàng loạt những cá thể tương lai là phương pháp
giáo dục đúng đắn mà chúng ta đang theo đuổi?
Nghệ thuật của Nguyễn Trọng Minh luôn đặt ra những câu
hỏi trong sự kết hợp đặc sắc giữa diễu nhại và biểu hiện
để hướng tới một phong cách hiện thực phê phán riêng có.
Mọi khuôn mặt đều không biểu lộ cảm xúc nhưng nghiên
cứu hình họa của Minh cho thấy khả năng bộc lộ trạng
thái tâm lý bị dồn ép qua dáng điệu rất hiệu quả. Phối hợp
những bố cục người trật tự, ngay khít, khuôn lại như trước
cú Départ trò chơi Billard với màu sắc đã bị giảm thiểu tối
đa về các độ thuần của xám, đen, trắng trên một mặt nền
phẳng nhẵn phù hợp cho ý đồ đẩy tương phản giữa các
dáng tĩnh và vệt bút giằng dập tâm trạng thành một nội
dung phê phán khách quan.
Ngược với tính chất phê phán dễ nhận biết qua mảng tra-
nh về chủ đề giáo dục, các thiếu nữ, phụ nữ Việt, Mường
được Nguyễn Trọng Minh thể hiện trong một vẻ bí ẩn khó
đoán mặc dù cùng được vẽ với một kỹ thuật tương tự.
Những người phụ nữ được nhân bản trong trang phục
bình dân, trang phục truyền thống Việt, Mường như muốn
hướng tới một nguồn sáng hư ảo, vừa như thành kính
trong một lễ nghi tín ngưỡng, hay từa tựa như đang ân hận
xa xôi trước một dang dở đời người.
Mới trở thành họa sĩ chuyên nghiệp từ vài cuộc triển lãm
lớn nhỏ, theo đuổi một số chủ đề nhất định, tuy hầu hết
đều mang bóng dáng của phong cách hiện thực phê phán
pha trộn Pop art và biểu hiện nhưng chính đời sống cá
nhân gắn sâu với vấn đề giáo dục của Nguyễn Trọng Minh
đã tạo ra những tác phẩm hội họa thật sự độc đáo và đầy
hứa hẹn.
Vũ Huy Thông
2014